Kaza ve tamir edilen aracın değerindeki azalmaya “araç amortismanı” denir. Yargıtay araç amortismanını şu şekilde tanımlamaktadır; Araç değer kaybı; aracın olay tarihindeki hasar değeri ile hasarın onarılmasından sonraki (tamir edilmiş hali ile) değeri arasındaki farktır. (Y17HD-K.2016/5661).
Araç Değer Kaybı Nedir?
Araç değer kaybı; aracın olay tarihindeki hasar değeri ile hasarın onarılmasından sonraki değeri arasındaki fark olarak tanımlanmıştır. Araçta oluşan hasar çok iyi tamir edilse bile kaza nedeniyle yapılan onarım nedeniyle aracın değer kaybetmesi ve aracın ikinci el olarak satışında TRAMER kayıtları kaçınılmazdır.
Araç Değer Kaybı Nedir? Komple tamir edilse dahi hasarlı araç hasarın izlerini taşıyacağı için tamir sonrası değişim değerinin olay öncesi değişim değerinden düşük olacağı kabul edilmelidir (Y4HD-K.2002/4512).
Araç Değer Kaybı Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
Kazanın meydana gelme şekline göre değişmekle birlikte, kaza yapan bir araçta hayatın olağan akışına göre bir değer kaybı olacağı kesindir. Kazalı araçta değer kaybı olup olmadığı veya meydana gelen kayıp miktarı; araç modeli, markası, kaza tarihindeki yaşı, kilometresi, hasar kalitesi ve miktarı vb. Amortisman gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir; Yukarıda belirtilen kriterler dikkate alınarak aracın hasarsız durumu ile kaza tarihi itibariyle serbest piyasadaki ikinci el piyasa değeri ile serbest piyasadaki ikinci el piyasa değeri arasındaki farkın belirlenmesiyle bulunur. Ayıp durumu gibi değer kaybı incelemesi de teknik bilirkişi incelemesini gerektirir (HGK-K.2021/771).
Araçta değer kaybı; Serbest piyasa koşullarına göre, kaza sonrası tamir edilen durumun gerçeğe uygun değeri, aracın kaza tarihi itibariyle hasarsız ikinci el piyasa değeri dikkate alınarak bu iki tutar arasındaki düşüşe göre belirlenir ve hesaplanır. (Y17HD-2017/10599).
Araç Değer Kaybı Tazminatı Nasıl Alınır?
Kanunda yapılan değişiklikle her yaş ve kilometredeki araçlar için araç amortisman tazminatı talep edilebilecek. 2021 yılında Trafik Sigortası Genel Şartları kapsamında yapılan değişiklikle amortisman tazminatı talep edebilmek için aracın 165.000 km’den az olması şartı yani kilometre sınırı kaldırılmıştır. Araç amortismanı artık herhangi bir hasarlı araç için kilometre başına talep edilebilir.
Değer kaybı başvurusu için iki temel önşart vardır:
Yaşanan trafik kazasında kusurun tamamı (%100, %100 kusur) aracın değer kaybı için başvuran kişiye ait olmamalıdır.
İkinci olarak, kazaya karışan ve amortisman başvurusu yapılan aracın pert olmaması gerekir.
Yukarıdaki şartlar sağlandıktan sonra, aracın değer kaybına ilişkin talepler, ilk meydana gelen kazada kusurlu olan araç sürücüsünün zorunlu trafik sigortasına başvurmalıdır. Sigorta şirketine başvurmak zorunludur. Sigorta şirketi eksik öder veya ödemeyi reddederse önce arabuluculuk yapılmalı, ardından mahkemeye dava açılmalıdır.
Karayolları Trafik Kanunu’nun 97. maddesi trafik kazalarından doğan tazminatlar için 14.04.2016 tarihinde değiştirilmiştir. Buna göre, “Zorunlu mali mesuliyet sigortasında belirtilen limitler dahilinde, zarar gören, mahkemeye gitmeden önce ilgili sigorta şirketine yazılı olarak başvuruda bulunmalıdır. Sigorta şirketi, başvuru tarihinden itibaren en geç 15 gün içinde başvuruya yazılı olarak cevap vermezse veya cevaba ilişkin görüş ayrılığı talebe karşılık gelmezse, zarara uğrayan taraf dava açabilir veya tahkime başvurabilir. 5684 sayılı Kanun çerçevesindedir.” Karayolları Trafik Kanununun ilgili maddesi uyarınca başvuruların sigorta şirketine yazılı olarak yapılması gerekmektedir.
Sigorta Tahkim Komisyonuna Başvuru
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’na göre Sigorta Tahkim Komisyonuna başvurabilmek için öncelikle ilgili sigorta şirketine başvuru yapılması gerekmektedir. İlgili sigorta şirketi başvuruya 15 gün içinde cevap vermek zorundadır. Sigorta şirketi başvuru sahibine 15 gün içinde cevap vermezse ilgili Sigorta Tahkim Komisyonuna başvurabilir. Sigorta şirketi, kendisine yapılan başvuru üzerine ilgili kişiye ödeme yaparsa, bu ödemenin fiili değer kaybından daha az olduğunu düşünürse, yapılan ödeme tutarını ödemek zorundadır. Sigorta şirketi, ödeme tutarına ilişkin nihai kararını 15 gün içinde kendilerine bildirir veya başka bir ödeme yapmazsa, başvuru sahibi Sigorta Tahkim Komisyonuna başvurabilir.
Sigorta Tahkim Komisyonu Kararlarına İtiraz ve İcra
Sigortacılık Kanunu’nun 30. maddesinin 12. fıkrasına göre Sigorta Tahkim Kurulu tarafından verilen kararlar ve 5,000,00 TL’ye kadar olan uyuşmazlık kesindir. Anlaşmazlık tutarı 5,000,00 TL ve üzerinde olan başvurularda, hakem kararının ilgiliye tebliğinden itibaren en geç 10 gün içinde Komisyona bildirilmesi gerekmektedir. Komisyon kararlarına yapılan itirazlar iki ay içinde karara bağlanır. Uyuşmazlık tutarı 40.000,00 TL’ye kadar olan başvurulara ilişkin itiraz üzerine verilen kararlar kesindir. Süresinde ve usulüne uygun olarak yapılan itiraz, hakem kararının kesinleşmesini engeller ve 5684 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin on ikinci fıkrası uyarınca kararın icrasını durdurur.
40.000 TL’yi aşan uyuşmazlıklarda taraflar itiraz üzerine verilen kararlara karşı itiraz hakkına sahiptir. Bunun dışındaki uyuşmazlıklarda itiraza ilişkin karar kesindir.
Araç Değer Kaybı Taleplerinde Zamanaşımı
6098 sayılı Borçlar Kanunu’nun 72. maddesine göre, “Tazminat talebi, zarara uğrayan ile tazmin yükümlüsünün öğrendiği tarihten itibaren iki yıl sonra ve her halde zamanaşımına uğrar. Fiilin işlendiği tarihten itibaren on yıldır. Ancak tazminat, daha uzun bir zaman aşımını gerektiren bir fiilden kaynaklanıyorsa, bu zamanaşımı uygulanır.”
Buna göre, aracın değer kaybına ilişkin alacaklar, hasarın öğrenildiği tarihten itibaren 2 yıl, tazminle yükümlünün ise kaza tarihinden itibaren 10 yıl içinde zamanaşımına uğrar.
Araç Değer Kaybı için Dava Açılması
Taşıt amortisman davaları Türk Borçlar Kanunu’nda haksız fiil sorumluluğuna dayanmaktadır. Aracın değer kaybını dava yoluyla talep etmek mümkündür. Dava yolu ile talepte bulunabilmek için öncelikle yukarıda detaylı olarak açıkladığımız ilgili sigorta şirketine başvuru yapılması gerekmektedir. Aracın değer kaybında tarafların tacir veya tüketici olması birçok farklı olasılığı ortaya çıkarmaktadır.
Haksız fiilden doğan tazminat davalarına bakan mahkeme, genel hukuk mahkemesi olan ilk derece mahkemesidir. Ancak dava sigorta şirketi aleyhine açılacak ise yetkili mahkeme Türk Ticaret Kanunu’nun 4. maddesi uyarınca Asliye Ticaret Mahkemeleridir. Araç, sürücüye veya araç sahibine açılacaksa ve bu kişiler tacir değilse ve sigorta şirketi muhatap olarak gösterilmeyecekse, davanın Asliye Hukuk Mahkemesinde açılması gerekir.
